چرا یاد گرفتن تعویض باتری ساعت مهم است؟
اگر از آن دسته افرادی هستید که ساعت مچی همیشه همراهتان است، احتمالاً بارها با خاموش شدن ناگهانی عقربهها یا صفحه دیجیتال مواجه شدهاید. اولین چیزی که به ذهن میرسد، خرابی باتری است.
اما سوالی که خیلیها میپرسند این است:
«آیا میتوانم خودم باتری ساعتم را عوض کنم یا حتماً باید پیش ساعتساز ببرم؟»
پاسخ کوتاه: بله، میتوانید!
و خبر خوب این است که تعویض باتری ساعت، اگر با دقت و دانش کافی انجام شود، نه تنها ساده است بلکه میتواند در هزینه و زمان شما صرفهجویی زیادی کند.
بسیاری از مردم تصور میکنند ساعت وسیلهای ظریف و غیرقابلدسترس است که فقط ساعتسازها از پس تعمیرش برمیآیند، در حالی که در واقع، تعویض باتری یکی از سادهترین بخشهای نگهداری از ساعت است. تنها کافی است بدانید چه نوع ساعتی دارید، چه باتریای مناسب آن است، و چگونه درب پشت ساعت را بدون آسیب باز و بسته کنید.
در این مقاله، گامبهگام یاد میگیرید چطور در خانه باتری ساعتتان را با اطمینان کامل تعویض کنید — بدون ابزار گرانقیمت و بدون نیاز به تجربهی قبلی.
آشنایی با انواع ساعتها و تفاوت در ساختارشان
قبل از اینکه بخواهیم به سراغ باز کردن ساعت برویم، باید بدانیم چه نوع ساعتی داریم.
زیرا ساختار داخلی، نحوه باز شدن درب پشت و حتی نوع باتری در ساعتهای مختلف فرق دارد.
در ادامه، رایجترین انواع ساعتها را بررسی میکنیم 👇
۱. ساعتهای مچی آنالوگ (عقربهای)
ساعتهای آنالوگ همان مدلهای کلاسیکی هستند که با عقربههای ساعت، دقیقه و ثانیه زمان را نشان میدهند.
اغلب این ساعتها از موتور کوارتز (Quartz) استفاده میکنند، که با یک باتری سکهای کوچک کار میکند.
ویژگیها:
- باتری کوچک و دایرهای (مثل SR626SW یا 377)
- درب پشت معمولاً فلزی است و ممکن است به دو صورت فشاری (Snap Back) یا پیچی (Screw Back) بسته شود.
- تعویض باتری نسبتاً آسان است.
فشاری
پیچی
تشخیص:
اگر ساعت شما عقربه دارد و با هر ثانیه “تیکتاک” میکند، احتمالاً از نوع کوارتز است و با یک باتری کوچک کار میکند.
۲. ساعتهای دیجیتال
ساعتهای دیجیتال (مثل برخی مدلهای Casio، Q&Q، Timex و...) معمولاً نمایشگر LCD دارند و زمان، تاریخ و گاهی کرنومتر را نشان میدهند.
این ساعتها هم باتری دارند، اما ممکن است از مدلهای بزرگتر یا چند باتری استفاده کنند.
ویژگیها:
- معمولاً باتریهای CR یا LR دارند (مثلاً CR2016 یا CR2025)
- برخی مدلها دارای دو باتری هستند (یکی برای زمان، یکی برای نور پسزمینه)
- درب پشت اغلب با پیچهای چهارسو کوچک بسته میشود.
تشخیص:
اگر ساعت شما صفحهی دیجیتال دارد و با دکمههایی روی قاب کنترل میشود، در دستهی دیجیتال قرار میگیرد.
۳. ساعتهای عقربهای مکانیکی (اتومات یا دستی)
این ساعتها باتری ندارند!
اگر ساعتتان با چرخاندن تاج (پیچ کناری) کوک میشود یا با حرکت دست شارژ میشود، مکانیکی است.
نکته:
بسیاری از کاربران به اشتباه تصور میکنند ساعتشان خراب شده چون “ایستاده”، در حالی که فقط نیاز به کوک دارد.
پس قبل از باز کردن، مطمئن شوید ساعت شما باتریخور (کوارتز) است، نه مکانیکی.
۴. ساعتهای هیبریدی (ترکیبی)
این ساعتها ترکیبی از دیجیتال و عقربهای هستند — مثلاً عقربهها برای زمان و صفحه دیجیتال برای تاریخ یا آلارم.
در این نوع، معمولاً دو باتری جداگانه وجود دارد.
ویژگیها:
- یکی از باتریها برای موتور عقربههاست (مثلاً SR621SW)
- دیگری برای مدار دیجیتال است (مثلاً CR2025)
- درب پشت معمولاً با پیچ بسته میشود.
۵. ساعتهای هوشمند (Smartwatch)
ساعتهای هوشمند (مثل Apple Watch، Samsung Galaxy Watch، Amazfit، و...) ساختار کاملاً متفاوتی دارند.
این دستگاهها معمولاً باتری لیتیومی قابل شارژ دارند و تعویض آنها در خانه توصیه نمیشود، زیرا بدنهی آنها آببندیشده و پیچیده است.
نکته مهم:
اگر ساعت شما از طریق شارژر مغناطیسی یا پورت USB شارژ میشود، نیازی به تعویض باتری ندارد.
اما اگر بعد از چند سال عمر باتری آن کم شده، بهتر است به تعمیرگاه مجاز مراجعه کنید.
تفاوت ساختار درب پشت ساعتها
قبل از اینکه بخواهیم ساعت را باز کنیم، باید بدانیم با چه نوع دربی طرفیم.
چرا که روش باز کردن و ابزار مورد نیاز برای هر مدل فرق دارد:
۱. درب فشاری (Snap Back)
- رایجترین نوع در ساعتهای ساده و کلاسیک.
- درب بهصورت فشاری روی قاب جا میافتد.
- برای باز کردن آن از چاقوی مخصوص باز کردن ساعت یا تیغه نازک استفاده میشود.
- باز کردنش راحت است، اما نیاز به دقت دارد تا قاب خط نیفتد.
۲. درب پیچی (Screw Back)
- درب دارای شیارهای کوچک در اطراف است که با آچار مخصوص ساعت (case opener) باز میشود.
- در برخی مدلها میتوان از سکه یا پنس با پارچه نرم برای باز کردن استفاده کرد.
- مقاومت بالاتری در برابر آب دارد.
۳. درب با پیچ چهارسو (Screw Plate)
- در ساعتهای دیجیتال زیاد دیده میشود (مثل Casio).
- با باز کردن ۴ پیچ کوچک در گوشهها، درب جدا میشود.
- برای باز کردنش نیاز به پیچگوشتی دقیق (ساعتسازی) دارید.
۴. درب خاص یا دکمهای (Rare Types)
- در برخی ساعتها، درب با دکمه یا فنر داخلی نگه داشته میشود.
- معمولاً در مدلهای خاص یا ضدآب حرفهای دیده میشود.
آشنایی با انواع باتری ساعت و ابزارهای لازم برای تعویض آن
وقتی ساعت از کار میافتد، اولین تصور این است که “باتری تموم شده”. اما نکته مهمتر این است که بدانیم چه نوع باتریای باید جایگزین شود. اشتباه در انتخاب باتری میتواند نهتنها باعث کار نکردن ساعت شود، بلکه به موتور داخلی نیز آسیب برساند.
انواع باتری ساعت و کدهای آن
باتریهای ساعت اغلب از نوع سلولی سکهای (Coin Cell) هستند؛ یعنی همان باتریهای دایرهای و تختی که در پشت ساعت میبینی.
ولی هرکدام از این باتریها اندازه، ولتاژ و ترکیب شیمیایی خاصی دارند.
شناخت آنها باعث میشود بتوانی دقیقترین جایگزین را انتخاب کنی.
۱. باتریهای نوع SR (نقرهای – Silver Oxide)
این باتریها با نماد SR شروع میشوند (مثل SR626SW یا SR920SW).
رایجترین نوع در ساعتهای کوارتز هستند.
ویژگیها:
- ولتاژ: ۱.۵۵ ولت
- طول عمر زیاد
- جریان ثابت و دقیق (مناسب برای ساعتهای عقربهای و دیجیتال دقیق)
- نشت کم مواد شیمیایی
نمونهها
۲. باتریهای نوع LR (آلکالاین – Alkaline)
باتریهای آلکالاین ارزانتر هستند و با LR یا AG شناخته میشوند (مثل LR626 یا AG4).
اما عمر کوتاهتری نسبت به SR دارند.
ویژگیها:
- ولتاژ: ۱.۵ ولت
- قیمت پایین
- عمر کمتر (تقریباً نصف نوع نقرهای)
- مناسب برای ساعتهای ساده و ارزانقیمت
۳. باتریهای نوع CR (لیتیومی – Lithium)
این باتریها در ساعتهای دیجیتال بزرگتر، ساعتهای هیبریدی یا ریموتها استفاده میشوند.
نمونه معروف آنها CR2025 یا CR2032 است.
ویژگیها:
- ولتاژ: ۳ ولت
- ماندگاری طولانی (تا ۵ سال)
- مناسب برای ساعتهای دیجیتال، ماشینحسابها و ابزارهای الکترونیکی
- قابل استفاده در برخی مدلهای ساعتهای هوشمند ساده (مثل Garmin یا Casio ProTrek)
چطور بفهمیم ساعت ما چه باتریای لازم دارد؟
سؤال اصلی همین است!
برای فهمیدن مدل دقیق باتری ساعت، چند روش ساده و مطمئن وجود دارد:
✅ ۱. نگاه به پشت درب ساعت
وقتی درب پشت ساعت را باز میکنی، معمولاً داخل قاب یا روی باتری کد درج شده است. مثلاً:
“SR626SW” یا “377”
همان عدد و حروف، مدل دقیق باتری شماست.
۲. استفاده از دفترچه یا سایت برند
اگر دفترچه ساعت را داری، معمولاً در بخش "Battery Type" مدل آن نوشته شده.
در غیر این صورت، میتوانی مدل ساعت را (مثلاً “Casio A168W”) در گوگل جستوجو کنی و در سایت رسمی برند نوع باتری را ببینی.
۳. جستجو بر اساس مدل روی قاب ساعت
اغلب ساعتها در پشت قاب یا روی صفحه شماره مدل حکشده دارند (مثلاً “DW-5600” برای G-Shock یا “Q&Q A182J”).
با سرچ همین مدل در اینترنت، نوع باتری دقیق پیدا میشود.
⚠️ هشدار:
هیچوقت به “ظاهر باتری قدیمی” اکتفا نکن.
ممکن است باتری مشابهی از نظر اندازه پیدا کنی اما با ولتاژ یا ترکیب متفاوت — که به موتور آسیب بزند.
پس همیشه کد کامل روی باتری را بخوان و همان را جایگزین کن.
ابزارهای لازم برای تعویض باتری ساعت در خانه
⚠️ نکته:
اگر از وسایل خانگی استفاده میکنی، حتماً سطح زیر ساعت را نرم کن (مثل پارچه حولهای) تا در حین فشار، شیشه یا قاب خط نیفتد.
قبل از اینکه ساعت را باز کنی، به این چند نکته حیاتی دقت کن:
- محیط کار تمیز و روشن باشد.
ذرات گرد و غبار میتوانند داخل موتور ساعت بروند و باعث توقف عقربه شوند. - از آهنربا دوری کن.
موتور ساعتهای کوارتز نسبت به میدان مغناطیسی حساساند. پس از ابزارهای مغناطیسی استفاده نکن. - با دست خشک کار کن.
تماس چربی یا رطوبت با داخل ساعت باعث زنگزدگی میشود. - قبل از بیرون آوردن باتری، از وضعیتش عکس بگیر.
این کار کمک میکند بعداً دقیقاً بدانید جهت مثبت و منفی باتری چطور بوده است. - درپوش پلاستیکی یا فلزی روی باتری را با دقت بردار.
برخی ساعتها روی باتری گیره کوچک یا فنر دارند که باید بدون خم شدن جدا شود.
آموزش گامبهگام تعویض باتری در انواع ساعتها
مرحله 1: باز کردن درب پشت ساعت
درب پشت ساعت معمولاً یکی از چهار نوع زیر است.
در هر بخش، نحوهی باز کردنش رو قدمبهقدم توضیح میدم:
🟢 نوع ۱: درب فشاری (Snap Back)
یکی از رایجترین مدلها در ساعتهای عقربهای ساده است.
روی لبهی درب معمولاً یک شیار کوچک دیده میشود.
مراحل باز کردن:
- ساعت را روی پارچه نرم بگذار تا نلغزد.
- چاقوی مخصوص یا نوک نازک چاقو (مثل چاقوی میوهخوری) را بهآرامی داخل شیار قرار بده.
- با کمی فشار ملایم و زاویهی چرخشی، درب را جدا کن.
- درب با صدای “پاپ” جدا میشود.
⚠️ هشدار:
فشار زیاد یا زاویهی اشتباه میتواند باعث شکستن شیشه یا خش روی قاب شود.
اگر بار اول است، بهتر است تمرین را روی ساعت قدیمی انجام دهی.
🔵 نوع ۲: درب پیچی (Screw Back)
در اطراف درب، ۴ تا ۶ شیار دایرهای میبینی.
این نوع درب معمولاً در ساعتهای برند یا ضدآب استفاده میشود.
مراحل باز کردن:
- آچار مخصوص بازکن درب (Case Opener) را در شیارها قرار بده.
- ساعت را روی نگهدارنده ثابت کن یا با حوله نرم بگیر.
- آچار را در خلاف جهت عقربههای ساعت بچرخان تا درب باز شود.
- درب را با دست خارج کن.
🔸 روش خانگی:
اگر آچار نداری، میتوانی از سکه یا پنس با پارچه نرم استفاده کنی و بهآرامی بچرخانی.
🟠 نوع ۳: درب با پیچهای چهارسو (Screw Plate)
در ساعتهای دیجیتال (مثل Casio و Q&Q) رایج است.
۴ پیچ کوچک پشت قاب را میبینی که باید باز شوند.
مراحل:
- از پیچگوشتی ظریف مخصوص عینک یا ساعت استفاده کن.
- پیچها را یکییکی باز کن و در ظرف کوچک بریز تا گم نشوند.
- درب را با دست بلند کن. اگر چسب یا لاستیک آببندی دارد، با احتیاط جداش کن.
🔴 نوع ۴: درب خاص (چفتی یا فنری)
در برخی مدلهای خاص (بهویژه ساعتهای ورزشی یا G-Shock)، درب با فنر یا ضامن داخلی بسته شده است.
برای این مدلها توصیه میشود از ویدیو آموزشی همان مدل استفاده کنی، چون طراحیها متفاوت است.
مرحله 2: بیرون آوردن باتری قدیمی
حالا به قلب ساعت رسیدیم!
۱. ابتدا با دقت محل باتری را شناسایی کن.
باتری معمولاً زیر یک فنر فلزی، گیره یا قاب پلاستیکی قرار دارد.
۲. با پنس پلاستیکی (یا پنس ابرو با احتیاط زیاد) باتری را از جای خود خارج کن.
۳. قبل از خارج کردن، عکس بگیر تا یادت بماند جهت مثبت و منفی کجاست.
معمولاً سمت مثبت با علامت “+” روی باتری مشخص است و رو به بالا قرار دارد.
۴. باتری را خارج کرده و محل قرارگیری آن را با دستمال خشک تمیز کن (بدون الکل یا آب).
⚠️ اگر ساعتت دیجیتال است و دارای فنر زیر باتری است، مواظب باش فنر از جای خود جدا نشود — چون گم کردن آن، ساعت را از کار میاندازد.
مرحله 3: قرار دادن باتری جدید
۱. باتری جدید را با دست تمیز یا پنس غیر فلزی بگیر.
۲. آن را دقیقاً با همان جهت باتری قبلی در جای خود قرار بده.
3. گیره یا فنر را سر جای خود برگردان.
4. اگر ساعتت دیجیتال است، صفحه باید فوراً روشن شود.
5. در ساعت عقربهای، عقربه ثانیه باید شروع به حرکت کند (اگر نکرد، در بخش بعد تست خواهیم کرد).
مرحله 4: تست ساعت قبل از بستن درب
قبل از بستن درب، همیشه بررسی کن:
- آیا عقربهها حرکت میکنند؟
- آیا صفحه دیجیتال روشن شده؟
- آیا تاریخ و زمان نیاز به تنظیم دارد؟
اگر ساعت روشن نشد:
- بررسی کن باتری درست در جای خود نشسته باشد.
- جهت مثبت و منفی را دوباره چک کن.
- مطمئن شو باتری نو و سالم است (میتوانی با ولتمتر تست کنی).
- گاهی فنر اتصال زیر باتری کمی خم شده و تماس ندارد — با پنس آن را خیلی آرام بالا بیاور.
مرحله 5: بستن مجدد درب پشت ساعت
حالا نوبت بستن قاب است.
دقت کن هر نوع درب، روش بستن خودش را دارد:
🔹 درب فشاری:
- قاب را دقیقاً در جای خودش تنظیم کن.
- با دست فشار یکنواخت بده تا “کلیک” کند.
- اگر سفت است، ساعت را بین دو پارچه نرم بگذار و با فشار کف دست ببند.
🔹 درب پیچی:
- درب را در محل قرار بده.
- با آچار مخصوص در جهت عقربههای ساعت بچرخان تا محکم شود.
- اگر ضدآب است، از لاستیک آببندی اطمینان حاصل کن (میتوان کمی گریس سیلیکونی زد).
🔹 درب پیچدار:
پیچها را یکییکی و بهصورت ضربدری ببند تا فشار یکنواخت باشد.
زیاد سفت نکن تا رزوه خراب نشود.
نکات طلایی ساعتسازها هنگام تعویض باتری
🔹 همیشه از باتری برند معتبر استفاده کن (Sony, Maxell, Renata, Energizer).
🔹 از تماس مستقیم انگشت با باتری خودداری کن، چون چربی پوست عمر باتری را کم میکند.
🔹 اگر ساعت ضدآب است، حتماً نوار لاستیکی آببندی را بررسی و تمیز کن.
🔹 هر ۲–۳ سال یکبار، حتی اگر ساعت کار میکند، باتری را تعویض کن تا از نشت جلوگیری شود.
🔹 اگر ساعت برند گرانی داری (مثل Seiko، Citizen، Fossil)، از باز کردنش با ابزار غیرحرفهای پرهیز کن.
اشتباهات رایج هنگام تعویض باتری ساعت
۱. فشار زیاد هنگام باز کردن درب
خیلی از افراد چون درب باز نمیشه، چاقو یا انبر رو با زور وارد میکنن.
نتیجه؟ شیشه میشکنه یا قاب فلزی خش میگیره.
بهتره با دقت زاویه درست رو پیدا کنی و فشار ملایم اما پیوسته بدی.
❌ ۲. استفاده از باتری اشتباه
هماندازه بودن دو باتری به معنی همنوع بودنشون نیست.
مثلاً LR626 با SR626SW ظاهر مشابه دارن، ولی طول عمر و پایداری متفاوتی دارن.
باتری اشتباه ممکنه باعث کندی حرکت عقربه یا توقف کامل بشه.
❌ ۳. فراموش کردن جهت باتری
جهت مثبت و منفی در همه ساعتها یکسان نیست.
اگر قبل از خارج کردن باتری، ازش عکس نگیری، ممکنه باتری جدید رو برعکس جا بزنی — و در نتیجه ساعت کار نکنه.
❌ ۴. استفاده از ابزار مغناطیسی
پیچگوشتی یا پنس مغناطیسی میتونه میدان مغناطیسی داخل موتور کوارتز رو بههم بزنه.
بهتره از ابزار مخصوص ساعتسازی یا پلاستیکی استفاده کنی.
❌ ۵. بستن درب بدون بررسی عملکرد ساعت
خیلیها بلافاصله بعد از جا زدن باتری، درب رو میبندن.
اما همیشه باید اول حرکت عقربهها یا روشن شدن صفحه دیجیتال رو ببینی، بعد درب رو ببندی.
ترفندهای حرفهای ساعتسازها برای کار دقیقتر
- تست سلامت باتری با مولتیمتر:
اگر مولتیمتر داری، باتری باید ولتاژ حدود ۱.۵۵ ولت (برای SR) یا ۳ ولت (برای CR) نشون بده.
زیر این عدد یعنی باتری نیمهجان است. - پاک کردن سطح باتری و فنر با گوشپاککن خشک:
گاهی تماس ناقص باعث کار نکردن ساعت میشه. پاک کردن سطح فلزی اتصالات میتونه مشکل رو حل کنه. - نکته طلایی:
اگر ساعتت بعد از تعویض باتری همچنان کار نمیکنه، قبل از نگرانی، باتری رو ۱۰ ثانیه خارج کن و دوباره جا بزن.
بعضی مدلها نیاز به «ریست» ساده دارن تا دوباره شروع به کار کنن. - نگهداری از باتریهای اضافی:
اونها رو در جای خشک، خنک و دور از نور مستقیم خورشید نگه دار.
چون گرما یا رطوبت باعث کاهش طول عمرشون میشه.
پرسشهای متداول درباره تعویض باتری ساعت
🔹 ۱. هر چند وقت یکبار باید باتری ساعت رو عوض کنیم؟
بهطور معمول، هر ۱ تا ۳ سال بسته به نوع ساعت و کیفیت باتری.
در ساعتهای دیجیتال با نور پسزمینه، باتری زودتر تموم میشه.
🔹 ۲. اگر ساعت ضدآب باشه، باز کردنش خاصیت ضدآب بودن رو از بین میبره؟
بله، در اغلب موارد.
مگر اینکه بعد از تعویض، نوار لاستیکی آببندی تعویض یا چک بشه.
اگر ساعتت برای شنا یا غواصی استفاده میشه، بهتره به تعمیرگاه مجاز بسپاری.
🔹 ۳. آیا همه ساعتها فقط یک نوع باتری دارن؟
خیر.
بعضی ساعتهای دیجیتال و هیبریدی دو باتری مجزا دارن (یکی برای نمایشگر و یکی برای موتور).
بنابراین همیشه قبل از خرید، مدل دقیق باتری رو چک کن.
🔹 ۴. اگر باتری ساعت نشت کرد، چکار کنم؟
باتری نشت کرده رو فوراً با پنس غیر فلزی خارج کن، محل رو با دستمال خشک تمیز کن و از محل تماس با دست خودداری کن.
در صورت خوردگی شدید، ساعت رو برای سرویس به ساعتساز بسپار.
🔹 ۵. آیا میشه ساعت هوشمند (Smartwatch) رو هم در خانه باز کرد؟
خیر ❌
باتری ساعتهای هوشمند قابل شارژ و درونساخت هستن و باز کردنشون ممکنه باعث آسیب به صفحه لمسی یا مدار شارژ بشه.
بهتره برای اونها به مرکز خدمات برند مراجعه کنی.
نتیجهگیری نهایی
تعویض باتری ساعت در خانه، کاریه که با کمی دقت، ابزار ساده و رعایت نکات گفتهشده، بهراحتی از پسش برمیای.
دیگه لازم نیست برای هر بار خاموش شدن ساعت، چند روز منتظر تعمیرگاه بمونی یا هزینه زیادی پرداخت کنی.
به طور خلاصه:
✅ اول نوع ساعتت رو بشناس (عقربهای، دیجیتال، ضدآب یا هوشمند)
✅ نوع درب پشت و مدل باتری رو تشخیص بده
✅ ابزار مناسب آماده کن
✅ با دقت و حوصله مراحل باز کردن، تعویض و بستن رو انجام بده
✅ در نهایت ساعتت رو تست کن و از نتیجه لذت ببر!
این کار نهتنها ساده است، بلکه باعث میشه بیشتر با وسیلهات آشنا بشی و حس خوبی از یادگیری و صرفهجویی بهت بده.
همچنین اگه این مهارت رو یاد بگیری، حتی میتونی برای دوستان یا خانواده هم باتری ساعت عوض کن.
این مقاله توسط بخش تولید محتوا بازرگانی روز ایران تهیه و اماده شده و استفاده از ان با ذکر منبع بلامانع است.
دیدگاه خود را بنویسید